Centrum voor natuurlijk tuinieren

Voor een ecologisch verantwoord, natuurlijk mooi en ruimtelijk doordacht tuinontwerp

De eetbare siertuin

Eten uit je siertuin, kan dat?

De moestuin wordt steeds populairder. Maar veel mensen staan voor het dilemma van een kleine tuin waarin ze ook nog allerlei andere activiteiten willen doen. Ruimte die ze niet zomaar geheel of gedeeltelijk willen opofferen aan het verbouwen van een beetje groente of fruit.

Maar is de wereld eigenlijk wel zo zwart-wit; is het wel een kwestie van of-of. Misschien dat een klein beetje geschiedenis en gegroeid maatschappelijk perspectief uw gedachten op een ander pad kan zetten.

Nederland hokjesland

Valt het u (nog) op of bent u inmiddels al helemaal opgenomen in onze opgeruimde Nederlandse gewoonte van ‘alles heeft zijn plekje? Geeft niks hoor, we hebben als mens nu eenmaal houvast nodig, heldere kaders in ons leven om ons een beetje prettig in ons vel te voelen. Zelf ben ik eigenlijk pas de laatste 5 jaar heel langzaam omgeturnd van onbewuste naar bewuste hokjesmens. Ik begin steeds meer de grenzen te verleggen van mijn manier van kijken en luisteren naar de wereld om me heen en dat te vertalen naar mijn werk.

Is het u bijvoorbeeld wel eens opgevallen hoe we ons fraaie kikkerlandje hebben opgedeeld en ingericht? We hebben plekken gecreëerd om te wonen, om te werken, om te recreëren en nog een enkel plekje ingericht ‘voor de natuur’. Alles netjes van elkaar gescheiden. In onze steden hebben we dat systeem verfijnd. We hebben woonwijken om te wonen, industrieterreinen om te werken, parken om te recreëren; alles netjes zijn eigen plekje. Op ons platteland doen we hetzelfde. Er zijn dorpen om te wonen, er is boerenland om te werken, er zijn pretparken, campings, jachthavens om te recreëren en er zijn speciale natuurgebiedjes gecreëerd waar ‘de overige natuur’ zijn gang mag gaan (Natuurgebied; niet buiten de paden treden!)

Eten uit je siertuin?

In onze tuintjes zie je dit of-of denken ook overal terug. De standaardtuin bestaat nog bijna altijd uit terrasje, schuurtje, grasveldje, border er omheen met allerlei keurig in de rij geplaatste sierplantjes. Zo er al een moestuintje is, is daar ergens in een onopvallend hoekje een plekje voor gereserveerd. Komen we in een tuincentrum dan wordt dat beeld er nog eens stevig ingehamerd. Alles op zijn plek; een plantje voor hier, een beeldje voor daar, hout voor de standaard blokhut en een buitenkeuken of luxe barbeque voor onder het afdakje van de blokhut. Alles op zijn plek. Eh…, oh ja voor de moestuin is er de meterbak. De zaadjes worden in het voorjaar bij de boodschappen cadeau gedaan door de Albert Heyn.

Doe eens gek!

Met een haag van frambozen kun je een heerlijk luw plekje creëren, uit het zicht en als je in de zomer ligt te zonnen pluk je de zoete frambozen zo vers van de struik. Aardbeienplanten doen het ook fantastisch als bodembedekker. Met een klein beetje zorg pluk je daar op meerdere manieren de vruchten van. En hoe prachtig is de venkelplant met zijn fijne blad, fraaie bloemschermen en heerlijk kruidige zaden die naar anijs smaken.

En wist u dat het door velen zo gehate Zevenblad prima in toom te houden is als je er bijvoorbeeld een Veldbies (Luzula Sylvatica) naast zet? En dat het jonge blad van datzelfde Zevenblad een prima bladgroente is door het als spinazie te eten of door het te verwerken in een heerlijke pesto? En dat de plant prachtige schermbloemen heeft die heel mooi mengen met andere vaste planten en ook nog eens veel nuttige insecten aantrekken?

Hergebruik als uitgangspunt

Doordacht herschikken

Vorige week heb ik in mijn blog duidelijk proberen te maken dat ontwerpen lang niet altijd iets te maken heeft met alles nieuw en anders, met dure en luxe materialen of met strak gemetselde muurtjes en vijvers. Ontwerpen heeft alles te maken met gevoel voor ruimte en sfeer en weten hoe die te beïnvloeden. Een kleine aanpassing kan daarbij soms net zo veel of zelfs meer effect sorteren dan een volledige renovatie. Zeker bij oudere huizen met dito tuinen passen de materialen die in de loop der jaren in en om het huis verzameld zijn in de sfeer die mensen steeds hebben gezocht. Alleen verrommelt en veroudert alles en raken mensen in hun eigen denkraam verstrikt. Soms is de slijtage zo hevig dat er inderdaad tot vervanging moet worden overgegaan, maar vaak is een frisse blik op de oude materialen veel meer de oplossing. Deze tuin is daar een mooi voorbeeld van. Op de foto’s hiernaast ziet u de situatie van voor de herschikking.

Verdwenen vuilnis

De prachtige gebakken straatklinkers blijven ook in de nieuwe situatie sterk het beeld en de sfeer bepalen. Alleen is het bouwvallige afdak voor de vuilnistonnen verdwenen. De tonnen zijn verbannen naar een plekje uit het zicht en de borders zijn herschikt en vergroot om de ruimte gezelligheid en smoel te geven. De klinkers zijn anders gestraat om dat effect te versterken en om te benadrukken dat het hier een zit en eetruimte betreft. De tafel komt uit een andere ruimte en wordt hier weer ingezet als eettafel, de stoelen zijn tweedehands op de kop getikt via een opkoper van gebruikt horecameubilair; zie hier het resultaat. Oh ja, er is toch nog iets nieuw; er is voor €35,00 aan planten gespendeerd!

Architectuur van de natuur

Voorrecht

Iedere dag blijft het weer een uitdaging om te werken in het mooiste beroep van de wereld. Als ontwerper van tuin en landschap begeef je je constant op het grensgebied van cultuur en natuur. Als mens hebben wij de neiging om alles en iedereen naar onze hand te willen zetten. We leven in de veronderstelling dat we alles wat we bedenken ook zo kunnen maken. Iedere dag kom ik ook in mijn beroep mensen tegen die denken dat een plant groeit zoals hij of zij dat wenst. Op die plek en op die manier. En zo niet dan is er iets mis met die plant! Of je zet er dan maar gewoon de snoeischaar in; we leggen die plant wel even onze wil op. Er zijn zelfs collega’s die zo de prachtigste architectonische tuinen bedenken.

Natuurlijke tuin

De benadering zoals hierboven wordt benoemd is in de context van de tuin zoals wij die kennen ook helemaal niet per definitie verkeerd. De gemiddelde tuin is ook geen natuurgebied in het klein. De tuin is een cultuurgegeven waarin we onder andere werken met wat de natuur ons te bieden heeft en waarin de gewassen die er groeien aan de wetten van de natuur onderworpen zijn. Natuurlijk gebruik je als tuinontwerper ruimte, sfeer en gebruik als kaders voor hoe je de tuin of het landschap wilt inrichten. Maar dat kun je in praktijk brengen door de natuur naar jouw hand te willen zetten of door te kijken hoe je natuurlijke groei en verschijning zodanig kunt gebruiken dat jouw beeld en verhaal ontstaan. Een natuurlijke tuin die voldoet aan alle wensen van genot en comfort, van pracht en praal en dan ook nog een bijdrage levert aan biodiversiteit kan alleen ontstaan vanuit respect voor de natuurlijke verschijning van gewassen en het juiste gebruik daarvan.

Uitdaging

Moestuin in wording met natuurlijke materialen

Moestuin in wording met natuurlijke materialen

Sedert bijna 2 jaar wonen en werken wij in een idyllisch boerderijtje met zo’n 150 jaar historie, aan een kerkpad waarvan de historie zo ongeveer tot in de late Middeleeuwen terug gaat. Onze tuin bestond uit een plaat wild gras van 1200 m2 met daarop een verkrotte 75 jaar oude kippenschuur. Met respect voor de historische context moet deze tuin in de komende jaren worden omgetoverd tot een natuurlijke tuin waarvan we letterlijk de vruchten kunnen plukken en waar wandelaars in een groene oase kunnen uitrusten en picknicken. De plannen voor de inrichting ontlenen we behalve aan het historisch gebruik vooral aan de theorie (en praktijk) van de permacultuur zoals toegepast in de voedselbossen van Food Forestry Nederland ( www.foodforestry.nl ) en natuurlijk moestuinieren zoals ondermeer Frank Anrijs ( www.natuurlijkemoestuin.be ). Vorig jaar is de hoogstam boomgaard geplant, dit jaar wordt de moestuin aangelegd en proberen we het picknick gedeelte te ontwikkelen. De natuur is onze uitdaging! Kom gerust eens langs voor een kijkje en toelichting. Het is hier prachtig.

Bollenpret?

DSCF2467‘Wie niet waagt die niet wint’ zegt een bekend Nederlands spreekwoord. En een beetje gewaagd is het wel om nu nog een groot arsenaal aan bloembollen te planten. Zeker de vroege jongens als sneeuwklokjes en krokussen. Volgens mijn zeer gewaardeerde collega en bollenspecialiste Jaqueline van der Kloet horen die in september al de grond in te gaan.

Maar gezien de hoeveelheid werk die in ons oude boerderijtje zowel binnen als buiten op ons lag en ligt te wachten waren de betreffende borders gewoon niet eerder plantklaar. Desalniettemin wil ik het komend voorjaar al genieten, dus eigenzinnig als ik ben en vertrouwend op mijn ervaring met de flexibiliteit van planten durf ik het risico aan. Ik heb gelukkig ook een leverancier voor de bollen die weet hoe je ze moet bewaren om de kwaliteit zo lang mogelijk op peil te houden. Bij het tuincentrum of erger nog de Gamma’s en Praxissen hangen ze gerust het hele najaar uit te drogen in de winkel.

Ik heb 7 verschillende soorten bollen verwerkt in 5 verschillende borders. Voor iedere border een grote bak genomen en daar een interessante bollenmix in gedaan, ze lekker door elkaar gehusseld en ze vervolgens met gulle hand random de borders in geslingerd. Ingraven op de plek waar ze geland zijn en als het goed is heb je het komend voorjaar een kleurrijke ratjetoe aan bloemen die er heel natuurlijk uitziet tussen de vaste planten die net een moeizame poging doen om hun eerste blaadjes weer tevoorschijn te toveren. Het pepernoot principe noemt Jaqueline dat. Een mooi experiment waar ik nu voor het eerst de ruimte in eigen tuin voor heb. Ik ben benieuwd. Ik houd u op de hoogte.

Najaarszon

 

Een ritje over de dijk

Een ritje over de dijk

Gisteren weer eens lekker gefietst met de club. Zoals de laatste tijd (gelukkig) weer regelmatig het geval is. En we werden heerlijk verrast. Ik werd ’s ochtends wakker met het weerbericht van 8 uur; niet erg vrolijk. Bewolking, motregen, natte drekstraten lagen volgens de weerman van Veronica in het vooruitzicht. Wat schetst mijn verbazing toen ik eenmaal op de dijk stond. Het zonnetje scheen en de lucht was fris maar vrijwel helder. Het najaar was ineens mooi en fietsend over de dijk langs de Maas streek het zonlicht prachtig en ietwat roodachtig (zoals de herfst betaamt) over de uiterwaarden. Uiteraard had ik geen fototoestel bij de hand, maar de sfeer wordt door de foto hierboven heel prima weergegeven. Dit mag zo best mijn tuin zijn.

Maar u begrijpt dat het niet mijn tuin is die zich zo fraai op die foto presenteert. Toch was dat fietstochtje voor mij wel de aanleiding nog eens extra in mijn eigen tuin rond te kijken. Zowaar, daar was ook wel degelijk iets heel moois waar te nemen. Kijk maar eens op de foto hiernaast; het Zeeuws Knoopje in mijn tuin bloeit nog steeds!

Decemberbloei!

Decemberbloei!

En juist nu, omdat de rest al langzaam aan het vergaan is zie je hoe mooi dat bloempje is. Dit is wat je voor ogen hebt als je je beplanting ontwerpt, maar nooit zeker weet of het ook zal lukken. Je kunt de omstandigheden zo goed mogelijk inschatten en vervolgens heb je ook een beetje geluk nodig. Hier en op dit moment heb ik dat. Ik ben blij! En vanmiddag mag ik mijn collega en hovenier helpen om voor één van zijn klanten een net zo boeiend beplantingsplan te maken. Weer zo’n uitdaging waar ik blij van word. Zo zie je maar dat een in de kern toch somber jaargetijde heel blije momenten kan bevatten. Een mooie tuin en natuurlijk landschap dragen daar flink aan bij!

Nieuw plekje

Herfst, voor de tuinmens een tijd om je te realiseren dat alles zijn cyclus heeft. Voor mij persoonlijk ook de tijd dat heel bewust ben van de eindigheid der dingen. Maar ook van het nieuwe begin dat onherroepelijk weer uit dat einde tevoorschijn komt. Dit jaar komt er een aantal dingen bij elkaar waardoor dat bewustzijn nog eens extra wordt gestimuleerd. Ons konijn heeft onlangs de geest gegeven bijvoorbeeld en op diezelfde dag is bij onze overburen het gezin uitgebreid met een schattig dochtertje. De oude achterburen zijn vertrokken en inmiddels heeft de nieuwe buurman zijn huis en tuin helemaal ingericht voor het nieuwe begin. We hebben zijn vuurkorf al eens geleend om wat belangrijke papieren die bij ons uit een zolderopruiming tevoorschijn kwamen, te verbranden. En ja wij hebben de slaapkamers van onze twee oudste kinderen uitgeruimd, mijn oude kantoor/atelier op zolder vrij gemaakt en opgeknapt en daar een logeerkamer van gemaakt. Voor als de kids in de weekends hun studentenleven even laten voor wat het is en bij ma en pa een avondje op de bank doorbrengen.

Zicht vanachter mijn tekentafel

Zicht vanachter mijn tekentafel

De slaapkamers van onze studenten heb ik nu ingepikt, opgeknapt en ingericht als kantoor en tekenatelier. Nu heb ik uitzicht op de tuin! Inspiratie voor mooie dingen ligt nu onder mijn raam in plaats van dat ik op de zolder mijn hoofd in de wolken moet steken voor inspiratie. Als ik nu uit mijn kantoor naar buiten kijk staart de Ginkgo Biloba van de buren mij recht in het gezicht. Ik vind hem niet mooi, maar op deze manier duizend keer fraaier dan het uitzicht dat ik had. Als ik nu achter mijn tekentafel zit of sta heb ik nog een veel fraaier uitzicht. De waarde van een goed ontwerp komt nog beter tot zijn recht. En ik hoor de vogels! Ze ritselen, ze rommelen, ze flieren en ze fluiten dat het een aard heeft. Het voordeel van een inmiddels volwassen wordende tuin met veel natuurlijke beplanting. Ook of misschien wel juist nu de tuin het seizoen van het verval doorleeft vinden merels, winterkoninkjes, roodborstjes en mezen van alles tussen het afgevallen en rottende blad en de afstervende planten.

En ik mag dat gadeslaan vanaf mijn nieuwe stek. Allerlei nieuwe ideeën en initiatieven borrelen in mij op. Zoals in de natuur juist nu het zaad voor het nieuwe begin gezaaid wordt, zo komen ook bij mij allerlei nieuwe initiatieven tot stand. Vroeger vond ik de herfst maar een depressieve tijd. Times have changed! Sinds ik professioneel met tuinen bezig ben is deze tijd steeds optimistischer geworden. De tijd om nieuwe dingen in gang te zetten, zoals dat ook in de natuur om ons heen gebeurt.

Trendy tuinstijlen

Je hoeft niet altijd je tuin volledig opnieuw te laten ontwerpen voor een andere look. Soms is het gewoon leuk je tuin helemaal in te richten in een stijl die op dat moment bij je past. Om een beetje bij te blijven hebben we hieronder een aantal trends op een rij gezet. Zo weet je precies wat populair is en welke tuinaccessoires je kan gebruiken om de tuin helemaal naar jouw smaak in te richten.

 Moderne luxe

Ondanks de crisis waarin we verkeren investeren mensen toch flink in hun tuin. De tuin is tenslotte de plek waar je alle stress en haast van de dag even kan vergeten en lekker kan ontspannen. De moderne tuin is ingericht met veel geometrische vormen zoals een ruit, rechthoek of een ronding met veel gazon en veel steen. Belangrijk is dat de tuin strak en opgeruimd is. Berg de droogmolen, het tuingereedschap en alle overbodige items dus goed op. De tuinmeubelen zijn vaak groot en robuust, gemaakt van ruwe materialen zoals metaal of beton. De lounge trend past hier ook prima en is nog steeds populair.

 Duurzaam

De duurzame trend blijft door zetten en dat zien we inmiddels ook terug in de tuin. Hier zien we een meer natuurlijke opzet waarbij planten en bomen de ruimte krijgen om te groeien. Planten krijgen de kans om op een fysiologische manier volwassen te worden waardoor de bodemvormingsprocessen worden geoptimaliseerd. In de tuinmeubels zien we hier veel hout terug en afbreekbare materialen.

 Landelijk

Een andere trend die sterk in opkomt is de Engelse landelijke tuin. Ook bij deze tuin krijgt de natuur de vrijheid. Deze tuinstijl geeft plaats aan grote gazonnen, veel bomen en losse groei. De tuin wordt meestal omringd door bomen maar kent vaak ook een open verbinding met het landschap eromheen. De tuinmeubels zijn in deze setting vaak van gietijzer of riet en ogen klassiek en stijlvol. Ook zien we veel houten meubelen met geruite tuinkussens. Wanneer je een barbecue hebt kan je eventueel de bekende gietijzeren Le Creuset pannen gebruiken om soep in de maken of vlees te stoven.

Combinatietuin 2

Zoals jullie kunnen zien is het alweer even geleden dat ik deze tuin ter sprake heb gehad op deze plek. Dat ligt niet aan het feit dat ik niet kon of wilde doorwerken, maar simpelweg aan het feit dat deze klant geen enkele haast had. Op het perceel wordt namelijk nog volop gebouwd en de woning zal pas komende zomer opgeleverd worden. Na de oplevering kunnen de bewoners vervolgens pas met de tuin aan de slag. En dat willen ze graag zoveel mogelijk zelf doen.

Maar het ontwerp is helemaal klaar, inclusief het beplantings-, bestratings-, en verlichtingsplan. De klant was tijdens de presentatie van fase 2 (ontwerp en concept beplanting) al helemaal content. Nu ben ik het ook. Ik durf ermee voor de dag te komen. Een kleine tip van de sluier mag ik wel oplichten. De bijgaande foto zegt wel iets, maar voor de rest zal ik eerst de klant het definitieve resultaat moeten presenteren. Daarna bent u aan de beurt.

Combinatietuin

Vanavond mag ik het eerste concept-ontwerp bespreken van een klant met kantoor aan huis. De tuin moet daar op aangepast zijn, met een open toegankelijk deel waar klanten terecht kunnen maar ook met een gesloten deel waar de privacy gewaarborgd is. Een boeiende uitdaging om twee totaal verschillende uitgangspunten in één buitenruimte gestalte te geven en toch op de één of andere manier de eenheid in stand te houden. Ik denk dat ik er heel behoorlijk in geslaagd ben en ik ben benieuwd of mijn klant dat met me eens is. Best spannend, zoals het bespreken van de eerste ontwerpschermutselingen altijd weer spannend is. Steeds is het weer de vraag of je de wens van de klant juist begrepen en geïnterpreteerd hebt. Ik heb er overigens het volste vertrouwen in. Tot nu toe heb ik nog geen klant teleur gesteld en ik ben niet van plan dat vanavond wel te laten gebeuren. Volgens mij is het namelijk een heel fraai plan.